Overstromingen, droogte, voedseltekorten, uitstervende soorten…. de toekomst ziet er in allerlei scenario’s niet rooskleurig uit. Hoog tijd voor wereldwijde maatregelen! Dat was de boodschap van velen aan Rio+ 20, de UN Conferentie over Duurzame ontwikkeling van 20 tot 22 juni 2012 in Brazilië. Vanuit het Nederlandse Nationaal Platform RIO +20 werden ‘Prioriteiten, praktijken en inspirerende initiatieven voor een duurzame toekomst’ aangereikt.[1]
Een week na de top lijkt teleurstelling te overheersen.[2]Het Outcome Document bevat weliswaar mooie zinnen als ‘We call for holistic and integrated approaches to sustainable development that will guide humanity to live in harmony with nature and lead to efforts to restore the health and integrity of the Earth’s ecosystem’[3], maar weinig concrete plannen. Slechts hier en daar klinkt in het slotdocument de urgentie van maatregelen door om te voorkomen dat we straks meerdere aardbollen nodig hebben voor ons voortbestaan.[4]
Toch vindt bijvoorbeeld de European Environment Agency dat er stappen in de goede richting zijn gezet.[5] Zoals het vaststellen van een 10-jarig ‘Framework of Programmes on sustainable consumption and production patterns’[6] en de erkenning dat een groene economie een belangrijk middel is om duurzaamheid te bereiken.
Het Nationaal Platform RIO +20 noemt ‘de economie opnieuw uitvinden’ als eerste prioriteit. Maatschappelijk verantwoord ondernemen volgt op de tweede plaats. Daarbij is verduurzaming van ketens belangrijk. Er zijn op dat terrein al allerlei initiatieven vanuit het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.[7] Ook voor de waterfootprint van bedrijven wordt aan standaardisering en certificering gewerkt.[8] Volgens het Platform is naast het stimuleren van transparante, duurzame ketens een wettelijke basis nodig om achterblijvers over te halen en ‘free riders’ uit te sluiten.’ Een ‘level playing field’ is absoluut noodzakelijk om te voorkomen dat bedrijven en/of landen de regels aan hun laars lappen. Hier en daar worden al stappen ondernomen om deze achterdeur te sluiten, maar verdere stappen zijn nodig: nationaal via wetgeving en inkoopbeleid; internationaal door transparantie te bevorderen en afspraken over gedifferentieerde invoertarieven.’[9]
Die constatering biedt een jurist handelingsperspectief! We hoeven niet lijdzaam te wachten op de volgende mondiale top. We kunnen zelf aan de slag. Bijvoorbeeld door na te gaan hoe (zelf)regulering ketens kan verduurzamen en zo kan helpen de mondiale ecologische voetafdruk te verkleinen.
Binnen de VMR hebben de afgelopen 30 jaar veel werkgroepen bijdragen geleverd aan nieuwe ontwikkelingen in het milieurecht in de vorm van preadviezen of andere publicaties. Recent heeft een werkgroep zich gebogen over de rol van het recht bij klimaatverandering[10]. Daarmee is het probleem natuurlijk niet opgelost, maar deze rapporten uit de juridische hoek dragen wel bij aan gedachtenvorming en uiteindelijk misschien ook aan besluitvorming over maatregelen. Tijd voor een nieuwe VMR werkgroep over de juridische mogelijkheden om mondiale duurzaamheid te bevorderen? Bijvoorbeeld door onderzoek naar de mogelijkheden van (zelf)regulering om ketens te verduurzamen? Heeft u belangstelling om over de opzet van zo’n werkgroep mee te denken en wellicht deel te nemen, dan kunt u dat melden bij het secretariaat van de VMR infoaiv@milieurecht.nl
________________________________________
[1]http://www.nprio2012.nl/wp-content/uploads/2011/06/prioriteitenpraktijkenNPriodef.pdf
[2] Zie bijv.: http://www.nprio2012.nl/nieuws-uit-rio en: http://www.europa-nu.nl/id/viqkkday8mk4/duurzaamheidstop_rio_20
[3]http://www.uncsd2012.org/rio20/thefuturewewant.html , p. 7
[4] Bijvoorbeeld op p. 11 (par. 61)
[5]http://www.eea.europa.eu/highlights/rio-20-agreement-a-modest
[6]https://rio20.un.org/sites/rio20.un.org/files/a-conf.216-5_english.pdf
[7] Bijv.: CO2 prestatieladder van ProRail, beheerd door Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen (SKAO), www.skao.nl
[8] Zie bijv.: http://www.allianceforwaterstewardship.org/
[9] Zie noot 1, p. 7.
[10]VMR-publicaties 2006 – 4, ‘Klimaatverandering en rechtsontwikkeling anno 2005’, 2009-1, ‘Juridische aspecten van klimaatverandering’, 2012-1, ‘Naar aansprakelijkheid voor (de gevolgen van) klimaatverandering?’.