De OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) heeft in 1972 de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen opgesteld die inmiddels door 48 landen (waaronder bijna alle EU-lidstaten) zijn onderschreven. Deze OESO-richtlijnen functioneren als een richtsnoer op het gebied van verantwoord ondernemen en bevatten, hoewel de richtlijnen als zodanig niet bindend zijn, een ‘verplichting’ voor multinationale ondernemingen om een doorlopend algemeen due diligence-proces te implementeren dat ziet op het identificeren, adresseren en rapporteren van (milieu)risico’s binnen de totale waardeketen van een onderneming.
OESO due diligence ook voor klimaat?
De vraag is of deze OESO due diligence ook ziet op de door bedrijven te nemen klimaatmaatregelen. In de praktijk nemen ondernemingen aan dat de OESO due diligence óók ziet op klimaat, al hebben zij daarvoor nog geen specifieke benadering.
Hoe dergelijke due diligence vervolgens kan worden vormgegeven en uitgevoerd is echter niet eenvoudig. Het is immers lastig om een gehele waardeketen te controleren, waarbij het bovendien de vraag is hoe ver waardeketens zich uitstrekken. Ook het bieden van herstel in de vorm van schadevergoeding wegens klimaateffecten is niet eenduidig, nu het aantonen dat een bedrijf heeft bijgedragen aan (toekomstige) klimaatverandering elders in de wereld in het algemeen niet mogelijk zal zijn. OESO-due diligence lijkt in verband met klimaat dan ook vooral te zien op de preventieve kant ervan: het voorkomen dat emissies plaatsvinden of in ieder geval het beperken ervan.
Multi-stakeholder aanpak
Het is zaak om OESO due diligence in elk geval vorm te geven door middel van een internationale samenwerking tussen bedrijven, overheden en NGO’s. Hierbij is ook verticale samenwerking (bijvoorbeeld tussen banken en bedrijven) en deelname van overheden nuttig. Zo kunnen gezamenlijke best practices worden ontwikkeld en kan er worden gewerkt aan het creëren van een beter level playing field. Om deze multi-stakeholder aanpak (beter) te kunnen implementeren, is de eerste stap het ontwikkelen van een gedeelde en breed geaccepteerde methodologie om klimaateffecten in waardeketens te meten. Pas als een dergelijke methodologie is ontwikkeld, kunnen op zinvolle(re) wijze klimaatrisico’s in kaart worden gebracht en geadresseerd.
In de VMR-UU bundel ‘2030: Het juridische instrumentarium voor mitigatie van klimaatverandering, energietransitie en adaptatie in Nederland’ kunt u verder lezen over de rol die de in de OESO-richtlijnen opgenomen due diligence-verplichting voor multinationale ondernemingen zou kunnen spelen op het gebied van klimaat.
Martijn Scheltema, Pels Rijcken