Palmolie is booming business. Het gebruik van palmolie in de Europese Unie is de afgelopen jaren fors gestegen. Een belangrijke reden voor deze toename zijn de mondiale bevolkingsgroei, de groeiende welvaart in landen als India en China en het gebruik van palmolie als biobrandstof.
Palmolie is omstreden. De wijze van productie leidt tot milieu- en sociale problemen op palmolieplantages en draagt flink bij aan het klimaatprobleem. Door verduurzaming van de palmolieproductieketen wordt geprobeerd deze bezwaren te ondervangen.
In Nederland mogen alleen nog duurzaam geproduceerde biobrandstoffen worden gebruikt voor de verplichte bijmenging in brandstof voor vervoersdoeleinden. Onlangs (sept 2013) heeft het Europees Parlement besloten dat in 2020 maximaal 6 procent (thans 10 procent) van de biobrandstoffen gemaakt mag zijn van voedselgewassen, zoals palmolie. En het doel van de industrie is dat vanaf 2015 alle palmolie op de Nederlandse markt duurzaam is geproduceerd. Momenteel wordt 15% van de palmolieproductie ter wereld als duurzaam bestempeld.
Wat duurzame palmolie is, bepaalt de in 2004 opgerichte Round Table for Sustainable Palmoil (RSPO). Een mondiale organisatie waarin meerdere stakeholders uit de industrie, natuur- en milieuorganisaties en ngo’s zijn vertegenwoordigd. De RSPO heeft duurzaamheidscriteria voor palmolie vastgesteld. Zo mag er o.a. geen grond worden gebruikt voor palmolieplantages waar sinds eind 2005 waardevolle bossen zijn gekapt en moeten de rechten van de lokale bevolking en werknemers worden gerespecteerd. Disputen over landrechten kunnen bij de Dispute Setlement Board aangekaard worden.
De Europese Commissie heeft de certificeringsmethode voor duurzame palmolie van de RSPO goedgekeurd. Dat betekent dat alle palmolie met het RSPO-keurmerk als duurzaam bestempeld wordt.
Op deze criteria en de certificeringmethode van de RSPO en de handel in palmoliecertificaten is in de afgelopen jaren veel kritiek geleverd. Er zouden nog steeds veel conflicten zijn mbt landrechten, mensenrechten en vervuiling. Recentelijk (april 2013) heeft de RSPO de duurzaamheidscriteria herzien en opnieuw voor vijf jaar vastgesteld.
Volgend jaar bestaat de RSPO 10 jaar. De werkgroep Mondiale duurzaamheid en het recht zal dan in haar preadvies uiteenzetten of de gewijzigde duurzaamheidscriteria van de RSPO de bestaande bezwaren wegnemen. Daarnaast wordt gekeken naar wat de rol van het Nederlands, Europees en Internationaal recht kan zijn bij de verduurzaming van de palmolieproductieketen.
Janneke Bazelmans
Oprichter van juridisch adviesbureau Ecorecht en lid van de werkgroep Mondiale duurzaamheid en recht