“Betere regelgeving voor betere resultaten” is de titel van de Mededeling van de Europese Commissie over Better Regulation. Dat sluit bijzonder goed aan bij de doelstelling van het project Make it Work; a roadmap towards future environmental legislation. Dat er een verband is tussen beide, blijkt ook uit het feit dat Make it Work in de mededeling als best practice wordt genoemd van samenwerking tussen de Europese Commissie en Lidstaten om te komen tot verbetering van de uitvoering van het milieubeleid (p. 12 COM(2015)215).
Nu wordt Better Regulation in Nederland, maar inmiddels zeker ook in de EU, vaak beschouwd als synoniem voor vermindering van regeldruk, deregulering of verlaging van beschermingsniveaus. Het is juist om deze reden geweest dat Make it Work tot voor kort op eigen kompas voer, om niet de indruk te wekken dat het project beschermingsniveaus ter discussie stelt. Inmiddels benadrukt ook de Europese Commissie dat het niet het oogmerk is om tot aantasting van beschermingsniveaus te komen, al heeft de schijnbeweging voor het luchtkwaliteitspakket en het uitstel van het afvalpakket in eerste instantie wel die indruk gewekt.
Make it Work is voortgekomen uit een analyse van EU richtlijnen ter voorbereiding van de Omgevingswet, om erachter te komen hoe die wet zo goed mogelijk zou kunnen aansluiten bij de instrumenten en procedures van die richtlijnen. Uit die analyse bleek dat er meer systeem in de EU richtlijnen zit dan dat wij binnen IenM hadden verwacht en dat er een duidelijke beleidscyclus te onderscheiden is met een aantal horizontale instrumenten/procedures die in de meeste richtlijnen steeds terugkomen. Het systeem van de beleidscyclus is in de Omgevingswet terecht gekomen.
Maar hoewel er meer overeenkomsten waren dan we hadden verwacht, vielen ook de verschillen op. Verschillen in definities (voor hetzelfde begrip in verschillende richtlijnen een andere definitie), in de inrichting van de instrumenten, in de afwijkingsmogelijkheden, in de verhouding tussen de instrumenten en in de terugkerende procedures en regelelementen (denk aan toezichtsbepalingen). Als je als Lidstaat, zoals Nederland met de Omgevingswet doet, een meer geïntegreerde wet wilt maken en je wilt ook de daaronder hangende regels harmoniseren en integreren, dan is met name die differentiatie in de Europese regels lastig. Vanuit deze oogst is Make it Work ontstaan. Make it Work heeft als doel om de instrumenten en horizontale elementen in de milieurichtlijnen meer en beter te stroomlijnen en om meer samenhang tussen de richtlijnen te krijgen. Dit verbetert de uitvoerbaarheid van de Europese milieuregelgeving.
Make it Work is gestart met het onder de loep nemen van de handhavings- en inspectiebepalingen in de milieurichtlijnen. Daaruit is een ‘guidance’ ontstaan voor ‘provisions on compliance assurance’: principes, modelbepalingen en uitleg samengevoegd in een document. Het opgestelde document wordt door Europese Commissie en (betrokken) Lidstaten gebruikt bij het maken of herzien van Europese milieuregelgeving. Dit moet op termijn resulteren in harmonisatie van al het instrumentarium, procedures en vaste regelelementen. Op dit moment wordt gewerkt aan soortgelijke guidance voor de monitorings- en rapportagebepalingen in Europese milieurichtlijnen.
Het gaat erom de richtlijnen eenvormiger en daarmee begrijpelijker te maken. Vanuit de gedachte dat gemakkelijker implementeerbare, toepasbare en uitvoerbare regelgeving tot betere resultaten leidt, hebben wij ons project gestart.
Het Better Regulation instrumentarium uit het pakket van mei 2015 van de Europese Commissie probeert door verbeteringen in het wetgevingsproces (het meer betrekken van stakeholders en het voorschrijven en borgen van EU Commissie interne procedures) te komen tot een meer evidence based benadering. De gedachte is dat dit leidt tot betere regelgeving en betere resultaten. Bij REFIT wordt concrete sectorale EU regelgeving geëvalueerd en beoordeeld op zijn geschiktheid om de gestelde doelen te realiseren.
Make it Work heeft ook wel ideeën over hoe de procedure van totstandkoming en wijziging van EU milieuregelgeving verbeterd kan worden (governance), maar met Make it Work staan we meer met de voeten in de klei. Onze guidances zijn concrete producten van samenwerking tussen Lidstaten en de Europese Commissie. De guidances bevatten aanbevelingen over hoe de EU milieuregelgeving beter kan en modelbepalingen die op termijn leiden tot harmonisatie en meer eenvormigheid. De guidances gaan over het hele milieuacquis en zijn wellicht ook daarbuiten bruikbaar. Je zou de meer holistische insteek van Make it Work kunnen zien als een aanvulling op het Better Regulation pakket van de Europese Commissie om te komen tot gezonde en resultaatgerichte regelgeving (REFIT).
Door mw. dr. mr. J.L.H.M. (Josien) Stoop, Ministerie van Infrastructuur en Milieu en mr. J. (Jan) Teekens, Ministerie van Infrastructuur en Milieu, juni 2015