Berichten over de overbelasting van natuurgebieden door stikstof, beelden van een eindeloze stroom trekkers die naar het Malieveld gaan, nieuwsberichten over de PFAS-norm etc. Ze tonen hoe belangrijk het omgevingsrecht is om de fysieke leefomgeving te kunnen benutten, maar ook om die te beschermen. Daarnaast maken de actuele berichten duidelijk dat binnen de leefomgeving veel onderwerpen van elkaar afhankelijk zijn.
In het nieuwe stelsel van de Omgevingswet komen de regels over de leefomgeving bij elkaar. Dit maakt duidelijk dat onderwerpen niet geïsoleerd van elkaar kunnen worden geregeld. Het is belangrijk dat er niet opnieuw separate specifieke wetgeving ontstaat. Voor de aanpak van stikstof komt er dan ook geen losse stikstofwet. De nieuwe stikstofregels van de spoedwet worden onderdeel van de bestaande wetgeving en – voor de toekomst – van het stelsel van de Omgevingswet.
Ook over de inwerkingtreding van de Omgevingswet verschenen diverse berichten. Eind november heeft de Minister voor Milieu en Wonen een brief aan het parlement gestuurd waarin zij – in afstemming met de VNG, het IPO en de Unie van Waterschappen – namens het kabinet aangeeft dat inwerkingtreding van het nieuwe stelsel per 1 januari 2021 mogelijk is. Daarna is het van belang dat het stelsel ‘op orde’ blijft. Dat valt te lezen in het recente advies Recht doen aan de Omgeving(swet) van de Integrale Adviescommissie Omgevingswet, dat als bijlage bij die brief is opgenomen. De adviescommissie doet enkele aanbevelingen die erop zijn gericht de samenhang binnen het stelsel te bewaren. Zo beveelt de commissie aan om de doelen en uitgangspunten van de stelselherziening te blijven hanteren bij de verdere uitbreiding en aanpassing van het stelsel.
Een opvallende aanbeveling is om een externe commissie of commissaris te benoemen met een onafhankelijke positie en gezag op het terrein van de fysieke leefomgeving. Dit om verrommeling van het systeem te voorkomen en de kwaliteit van nieuwe toevoegingen te bewaken. De commissie refereert aan de borging en ontwikkeling van het stelsel van de Algemene wet bestuursrecht de afgelopen jaren. Daarmee lijkt het doel van de Omgevingswet ook voor het stelsel zelf te gelden: het is van belang om het stelsel te benutten maar ook om het te beschermen.
Wilco de Vos is werkzaam als coördinerend juridisch adviseur bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en tevens bestuurslid VMR. Deze blog is op persoonlijke titel geschreven.